martes, 30 de agosto de 2016

Ode á alegría do mundo

Dende o sol á herba pequeniña que,
por timidez, se agacha debaixo
da árbore ou dos arbustos,
todo, absolutamente todo
no mundo é alegría,
paixón que queima ao universo,
facendo xurdir as cegas,
poderosas forzas creadoras
polas que a vidaa corre segura
e incontíbel, sen deterse.
Sen alegría non hai vida.
E unicamente o home é
quen de verdade leva
a semente da morte e da tristeza.

As lúcidas lúas do Outono (1988)



luns, 29 de agosto de 2016

A derradeira rúa

Será unha rúa virxe
chea de invertidos adolescentes
sen tristezas.
Será unha rúa nova
de mecheiros acesos
coma cancros vivos.
Todas as imaxes
semellaranse aos espellos
máis atroces.
Haberá longas tardes sen colexios
nin cafés cantantes
e un ritmo de tolemia fará esquecer
as burguesas canciós sentimentais.
Haberá alcohol e transatlánticos
famentos de primaveras e sangues.
Nós xa non amamos os pianos
moribundos de esperanzas.
Os beizos das rapazas
serán fiestras vivas
sen saloucos nin ar engalanado
de valses ou de ébano.
Fuxirán as verdades nun pranto
de outonos desesperados,
de tolemia e nostalxias.
Cecais haxa veneno agachado
nas nosas íntimas palabras.
Non vos importe.
A derradeira rúa non terá
poetas nin arcanxos.


Advento (1952) 

domingo, 28 de agosto de 2016

Memoria do mundo

Todo o que se viviu...

Todo o que se viviu vai ben gardado
na lembranza. Nada se perde aínda
que se esqueza. Todo vai en nós
pesando e doendo eternamente. Nada
do que hai no mundo nos pode ser
alleo: dende as altas estrelas
deica as follas humildes que vai
matando o outono sen piedade.
Se algo nace no mundo nace tamén
na nosa alma. Cando agroma unha folla
temos máis riqueza. Cando morre
un verme, aínda sen sabelo, entendemos
que estamos máis pobriños. ¿Non
vos decatades dos golpes de alegría
e de tristura que en nós van e vén
supetamente, sen que saibamos explicar
a súa razón de ser, o seu por qué...?

Remol (1970)

sábado, 27 de agosto de 2016

Terra

A terra da Terra Chá é moura.
Pódese afondar nela co arado
e non se remata a súa laboura.
Traballala é pesado.
Apégase a un completamente.
Deixa o gando rebentado.
E come a semente
cando vén un ano algo mollado.

Terra Chá (1954)


venres, 26 de agosto de 2016

A casa

Este meu corpo: habitado fogar
coas portas ben abertas
para que entren por min
as músicas de perto,
os rumores de lonxe,
os ventos peleriños, o mundo
externo, complexo e variado.
Manteño as miñas fiestras
interiores sempre iluminadas
para guiar e amparar
aos errantes soños vagamundos.

A luz resucitada (1984)

xoves, 25 de agosto de 2016

Canto ao idioma galego

Idioma meu, homilde, nidio, popular,
labrego, suburbial e mariñeiro
que fas avergoñar
ao burgués, ao señorito e ao tendeiro:
levas sangue do povo
e raigañas escuras
que anuncian un día novo
sen mágoas nin tristuras.
Idioma proscrito,
asoballado,
soterrado,
refugado,
negado
como a pobreza e o delito,
fala do emigrante e do maldito:
soio resoas nos lares
das xentes populares.
¡Ti tés que rexurdir puro,
poderoso, enteiro
para erguer o noso futuro
de povo absoluto e verdadeiro!

Cantos rodados para alleados e colonizados (1976)

mércores, 24 de agosto de 2016

A fouce

Este poemiña musicado pódese atopar na recente reedición do disco Os soños na gaiola, de Suso Vaamonde, con debuxos de Antía Vaamonde, sobriña do cantautor.

A fouce

A fouce brila e rebrila
cando está ben afiada.
A súa brancura escintila
coma se fose de prata.

Corta silvas, corta herbas
sega o trigo e o centeo.
¡A túa feitura recorda
á lúa que está no ceo!

-Neno: ¡non toques a fouce!
¡Non toques súa folla fría!
-¡Non toques a fouce, neno
que a fouce te cortaría...!

Os soños na gaiola (1972)

martes, 23 de agosto de 2016

O lugar da conversa

A horta familiar, coa súa fronteira
de pedra e chantos disconformes,
recende dun xeito marabilloso
e penetrante. É o meu reino.
As miñas árbores son o cedro,
a fermosa nogueira e o loureiro.
Con eles converso. E cos plantíos.
Unha paz, doce e fonda, vaime
enchendo de luz o corazón.
Sinto a grave maxestade do solpor.
Calo. E unha descoñecida pomba,
leve, mansa e asustada,
cruza o meu pensamento nun voo súpeto.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

luns, 22 de agosto de 2016

Verbas ás cousas de uso cotidiano

Ti, miña pluma estilográfica, meu reloxio vello,
miñas máquinas de escribir e de afeitar,
meu mecheiro, miña culler, miña navalla,
cousas todas de uso cotidiano:
ollade a miña tenrura, o meu carraxe,
as horas de tristeza, os intres de alegría.
Vós sodes cousas humildes e sinxelas
e podésdeme dicir a razón
que vos obriga a servirme tan fielmente.
Podédesme dicir
se vos feriron ou non as miñas verbas,
se vos deron alegría as miñas verbas,
se entendedes as verbas que agora escribo,
coa alma chea de amor, soio para vós.
Se falárades diriádesme cousas sorprendentes,
razós elementais e sinxelas.
Pero estades mudas
e de min arrédavos o mundo do silencio.
Como vós non falades, falo eu convosco.
E dígovos que a miña dor é fonda
cando unha de vós xa non ten
ningunha utilidade para servirme.
Pero cecais non me entendedes.
As miñas verbas de home son complexas
e a vosa alma de cousas é simplísima.

Mar Maior (1963)

domingo, 21 de agosto de 2016

A festa do patrón

É a festa do patrón
agardada o ano enteiro
¡Se a banda está tocando,
está calado o gaiteiro!

¡Son as festas do patrón!
¡As campás a repicar!
¡Foguetes de sete estalos
polo ceo a retumbar!

Todo o pobo está no adro
que é a festa do patrón.
¡E San Xoán vai moi ufano
presidindo a procesión!

¡É a festa do patrón,
do patrón do meu lugar!
Todo é hoxe diversión
e mañá, ¡a traballar!

Os soños na gaiola (1972)

sábado, 20 de agosto de 2016

Festa rachada

Se non é nunha é noutra, toda Galiza anda en festas: aquí recolle Manuel María algunhas das máis coñecidas da súa bisbarra e doutros lugares da nosa terra:

Romaxes

Hei de ir á Virxe do Monte
de romeiro, a agua e pan.
Auguiña fresca, de fonte
e un bon caxigo na man.

O San Sidro inda non foi
e non me cadra moi lonxe.
¡É o San Pedro en Taboi
e o Sanamede é en Bonxe!

E se lle pido algún ben
Santa Isabel non mo nega.
¡Á súa ermida irei tamén
antes de facer a sega!

Se o centro non se apedra
ofrecereime con vela:
¡ós Milagros de Saavedra
e máis á Virxe de Cela!
A Vilalba irei ruar
nas festas do San Ramón.
¡Nos beizos levo un cantar,
saudades no corazón...!

Sen romaxes non me afago
que son romeiro cumprido.
¡Teño de ir ó Santiago
e ó San Andrés de Teixido!

Terra Chá (1954)

venres, 19 de agosto de 2016

Á noite

Hai unha noite soio nosa: galega,
certa, inmensurábel, abraida,
ateigada de maxia misteriosa,
de seres entre reais e irreais,
revelaciós, altos oráculos
e unha estraña música que canta
no noso ser, crente e dubidoso.
Noite ambigua de brétemas e tebras
e un sutil medo, fino e delicado,
aquecido pola luz pálida da lúa
e as brasas frías das estrelas.
A noite galega é toda néboa:
envolve, apalpa, olla, escoita
e ignoramos se empeza ou se remata.

A luz resucitada (1984)

xoves, 18 de agosto de 2016

Carta a Federico García Lorca

Comezo por dicirche que Madrid, poño por caso,
está moito máis lonxe de nós que Barcelona.
Barcelona ten un mar semellante ao de Vigo
e un ronsel de silencios que navegan
o mar do noso sangue sucado de saudades.
Retrato, Joaquín Sorolla

Eiquí é o Norde. Padrón e Compostela baixo a nebra.
Irlanda máis arriba. Bós Aires máis abaixo.
O Miño é unha vea que atravesa esta terra
que levamos cravada como un coitelo no propio corazón
para alcender ou matar os nosos sentimentos.

Ti ben comprendes. Viñeches un día dende o Sul
cos ollos cegados por un sol luminoso
e aprendiches a amar a tebra en Compostela.
Entón a túa alma de poeta esvaeuse en canción
e amaches, como un galego máis, a nosa terra.

[...] Federico García Lorca, sombra e luz, soño esvaído,
lembranza eternamente viva, realidade tanxíbel:
chegache un día á nosa beira e comprendiche
esta néboa vella que sempre nos cinguiu
a un fado antergo e misterioso. Douche as gracias.

Que a túa lúa andaluza, poeta, te sosteña sempre
no teu aceso ceo de xitanos. Que florezan
novamente o caravel, o xasmín e as centeeiras.
E que cante un paxaro, doce e milagreiro,
nos teus beizos doentes, nus, murchos e calados.

Mar Maior (1963)




mércores, 17 de agosto de 2016

Dúbida

Hai intres escuros nos que un
sinte apagado o entusiasmo:
chove, chove e xea na nosa
máis escusada intimidade,
un longo inverno inacabábel
enfusca o noso corazón
e as palabras dos outros
chégannos alleas e lonxanas.
¿Cómo podemos, pois, decídemo,
abrirnos de verdade aos demais
e recuperar para sempre
a fe, a sorrisa e a alegría?

A luz resucitada (1984)

martes, 16 de agosto de 2016

Canción de luz

Hai que volver á auga, purificala,
facela de novo humilde, casta
e transparente, librándoa de lixos
e torneiras para que corra por nós
dicíndonos a súa canción de luz
e soño, a súa mensaxe de gracia
e de frescura, dándonos a súa voz
escura e fonda da terra xenerosa.
Cómpre voltar á orixe novamente,
ás fontes limpas e correntes
e ás fértiles matrices que aluman
as escuras claridades que o mundo
ten nas súas entrañas misteriosas.

Compendio de orballos e incertezas (1991)

luns, 15 de agosto de 2016

Preso á beira do Miño

Cantiga da romaxe da Santa María de Rábade

Eu soñei en Rábade, á beira do Miño,
os teus ollos tenros como un aloumiño.
       O corazón a tremar.

Eu soñei en Rábade, pola festa maior,
os teus ollos fondos acesos de amor.
      O corazón a tremar.

Eu soñei en Rábade, pola Santa María
e o meu soño, amiga, en ti se cumpría.
      O corazón a tremar.

Eu en Rábade, amiga, por soñar, soñei
o teu corpo belido, ó que eu namorei.
      O corazón a tremar.

Eu soñei en Rábade a túa alma de estrela
e, polo meu soño, quedei preso nela.
      O corazón a tremar.

Terra Chá (1954)

domingo, 14 de agosto de 2016

Cantigas ao mar

O mar de Foz, amiga,de ronseles floridos
polo que navegan os versos máis belidos.
                                                   Eu a navegar.

O mar de Foz, amiga, de espumas como rosas
e as ondas namoradas a cantar presurosas.
                                                  Eu a navegar.

O mar de Foz, amiga, de gaivotas e navíos
leva por mareas os soños máis esguíos...
                                                 Eu a navegar.

O mar de Foz, amiga, de rexos mariñeiros,
ten camiños de gozo e camiños tristeiros.
                                                Eu a navegar.

E a ría de Foz, amiga, ¡qué leda muiñeira
se a brisa a navega, cantadora e lixeira...!
                                                ¡Eu a navegar
                                                tan soio no teu mar!

Versos florecidos en louvanza de Foz (1967)


sábado, 13 de agosto de 2016

Moncho Reboiras

Entre os patriotas galegos
eu lembro a Moncho Reboiras.
¡Coñecérono os labregos,
os montes e as corredoiras...!

¡Qué mozo, valente e bon,
qué mozo, bon e valente...!
¡Qué xigante corazón
e qué ollada transparente...!

Era un carballo moi forte,
xeneroso e loitador.
¡Era a Galiza o seu norte
e a patria o seu amor...!

¡Era un ameñecer con sol...!
¡Era da patria un retrinco!
¡E matárono en Ferrol
no ano setenta e cinco...!

¡Hai en Dodro unha flor pura
de máis valor que unha xoia
que naceu na sepultura
de Moncho Reboiras Noia...!

As rúas do vento ceibe (1979)



venres, 12 de agosto de 2016

Canción da noite

Esta peza, que esta noite soou en Rábade, foi musicada por Milladoiro no seu disco "Unha estrela por guía", xunto con outras composicións do autor de Outeiro de Rei:

A noite está no mundo e está en nós.
A noite é medo, terror e escuridade.
¡Temos que loitar coa noite como os bos
para implantar, no mundo, a claridade!

A noite reina no mundo omnipotente
e a súa boca de sombra quer tragarnos.
¡A noite está con nós eternamente
e temos que vencerla e que salvarnos!

Temos que ir da noite cara ao día.
Temos que vencer a tebra que nos come.
¡Temos que loitar con valentía
coa noite mortal que nos consome!

Hai que vencer a xeada e máis o frío
da noite infernal que nos habita.
¡Temos que rematar co arrepío
da noite inacabábel e maldita!

¡Temos que acabar coa noite escura
se non remataremos por morrer!
¡Temos que batirnos con bravura
e que sexa verdade o amencer!

Canciós do lusco ao fusco (1970)


xoves, 11 de agosto de 2016

A auga diversa

A auga é inocente,
virxe,
pura
e delicada.
A auga é tremor,
entrega núa
e absoluta.
Pola noite
a auga ten
voz de violín.
A auga é amencer
que se reflicte
nas nubes,
espello
que contempla
a propia fermosura.
A auga ao serán
é melancólica:
pozo escuro
de tristura
no que se afogan
lúas sentimentais
e tímidas
estrelas namoradas.

Cecais hai unha luz (2010)


mércores, 10 de agosto de 2016

Nubes

Unha nube é un fume melancólico,
un río do revés,
unha ameaza de tronada,
un inalcanzábel paraíso,
un soño a medio construír,
un máxico espello viaxeiro,
unha ave estraña e ceibe,
un enorme salouco xigantesco.
Mais un vive nas nubes
e nunca revelará o seu segredo.

A luz resucitada (1984)

martes, 9 de agosto de 2016

Trigo

Este é o trigo candeal:
dereito, lanzal.
É como o ouro: douradiño.
¡Que ledicia terá o muíño
ó muiñar!
Haino que amasar,
tendelo
e cocelo.
Despois de o enfornar,
¡Deus, a este pan, ha de baixar!

Terra Chá (1954)

luns, 8 de agosto de 2016

O que falta

A xente de meu naceu na tribo: nela
habita e enraizou como un carballo
ou como o venerado cedro familiar
ao que menea, ás veces, unha brisa:
lembranza piadosa e emocionada
do irmanciño morto de desgracia.
Unicamente falto eu. Resido lonxe
e non podo, cando quero, tripar
e ollar a terra que amo. Xa que
exilado estou de ti, torrón nativo:
desterrado vivo dentro de min mesmo.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)